معرفی، آموزش و بررسی بازی کارتی مالیا (Malilla)

با تشکر از مونیکو مولینار و چندین خبرنگار ناشناس که اطلاعاتی را در رابطه با بازی مالیا به ما ارائه کرده‌اند.

معرفی بازی

بازی مالیا یک بازی امتیازی برای چهار بازیکن به صورت دو تیم ثابت است. این بازی در مکزیک از محبوبیت خاصی برخوردار است. مالیا برآمده‌ از اسپانیاست، جایی که امروزه اغلب با عنوان مانیلا (Manilla) شناخته‌ شده‌ است. این بازی مشابه با بازی معروف فرانسوی مانیله (Manille) است که در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم از محبوبیت برخوردار بوده و هنوز هم در بخش‌هایی از بلژیک انجام می‌شود. در برخی منابع فرم نوشتاری مالیا به صورت “Malia” دیده‌ می‌شود. این واژه دارای تلفظی مشابه است زیرا “ll” در اسپانیایی مانند “y” در انگلیسی تلفظ می‌شود. عنوان مالیا در نسخه مکزیکی به هفت اشاره دارد که بالاترین کارت است. این بازی گاهی اوقات با نام مالیاز (هفت‌ها) نیز شناخته می‌شود.

مالیای مکزیکی به طور رایج با بسته‌ 40 کارتی اسپانیایی بازی می‌شود؛ با این حال امروزه برخی از بازیکنانی که از مکزیک به ایالات متحده وارد می‌شوند از بسته‌ 52 کارتی فرانسوی استفاده می‌کنند. در آمریکای شمالی، کارت‌های اسپانیایی را می‌توان از TaroBear’s Lair خریداری کرد. با بیو کازینو همراه باشید تا با این بازی بیشتر آشنا شوید.

بازیکنان، کارت‌ها و امتیازات

چهار بازیکن به صورت دو تیم ثابت در بازی حضور پیدا می‌کنند. اعضای هر تیم در مقابل یکدیگر می‌نشینند. در بازی مالیا از یک بسته‌ 40 کارتی استفاده می‌شود. بسته‌ سنتی اسپانیایی دارای خال‌های جام، سکه، شمشیر و چماق است. کارت‌های موجود در هر خال عبارتند از: شاه (گاهی اوقات با برچسب 12)، اسب (11)، سرباز (10)، 7، 6، 5، 4، 3، 2، آس. در صورت تمایل می‌توان از بسته‌ 52 کارتی انگلیسی آمریکایی در بازی استفاده کرد. در این روند 8، 9، 10 (و جوکرها) حذف خواهند شد.

کارت‌های بالا دارای امتیاز هستند. هدف این است که تا جای ممکن چنین کارت‌هایی را در تریک‌ها برنده شوید. رتبه بندی کارت‌ها از بالا به پایین و مقادیر امتیازدهی در هر خال به شرح زیر است:

ارزش – کارت

هفت (یا مالیا) – 5 امتیاز
آس – 4 امتیاز
شاه (ری) – 3 امتیاز
اسب (کابایو) یا بی بی – 2 امتیاز
سرباز (سوتا) – 1 امتیاز
شش – 0 امتیاز
پنج – 0 امتیاز
چهار – 0 امتیاز
سه – 0 امتیاز
دو – 0 امتیاز

بنابراین 15 امتیاز در هر خال وجود دارد. علاوه بر این، یک امتیاز (معروف به “لا نگرا”) به برندگان هر 10 تریک تعلق می‌گیرد؛ بدین ترتیب در مجموع 70 امتیاز در بازی وجود خواهد داشت.

تقسیم کارت و بازی در خلاف جهت عقربه‌های ساعت است.

تقسیم کارت

اولین دیلر به طور تصادفی با کشیدن‌ کارت انتخاب می‌شود (کارت بالا). پس از آن نوبت دیل پس از هر دست به سمت راست می‌چرخد. دیلر کارت‌ها را بر می‌زند. وی پیش از تقسیم کارت آن‌ها را برای کات کردن در اختیار رقیب سمت چپی‌اش قرار می‌دهد. در ادامه دیلر تمامی کارت‌ها را به صورت یکی یکی و در خلاف جهت عقربه‌های ساعت تقسیم می‌کند. وی این کار را از رقیب سمت راستی‌اش آغاز می‌کند.

بازیکنان به کارت‌های خود نگاه می‌کنند. آن‌ها نباید کارت خود را در معرض دید هیچ بازیکن دیگری قرار دهند. استثنا در این مورد آخرین کارت تقسیم شده‌ است که متعلق به دیلر می‌باشد. این کارت به صورت رو به بالا تقسیم می‌شود تا همگی آن را ببینند. خال این کارت نمایشگر خال حکم در این دست است. از آنجایی که این کارت پایین‌ترین کارت پس از کات خواهد بود، بازیکن برش دهنده یا دیلر می‌توانند پیش از تقسیم کارت آن را به نمایش بگذارند.

اگر کارت رو شده‌ دارای امتیاز باشد (یعنی یک کارت هفت، آس یا تصویر باشد)، تیم دیلر بلافاصله این تعداد امتیاز را به عنوان پاداش کسب می‌کند. اگر تیم دیلر پیش از این به پیروزی در بازی نزدیک شده‌ باشد، این روند تغییر خواهد کرد (بخش امتیازدهی را ببینید). پس از اینکه تمامی افراد کارت حکم را مشاهده کرده و پاداش احتمالی در برگه امتیازدهی ثبت شد، این کارت در دستان دیلر قرار می‌گیرد.

روند انجام بازی

بازیکن سمت راست دیلر هدایت‌گر اولین تریک خواهد بود. هر کارتی می‌تواند به تریک هدایت شود. سه بازیکن دیگر به ترتیب و در خلاف جهت عقربه‌های ساعت باید هر کدام یک کارت بازی کنند. آن‌ها باید در صورت امکن از خال هدایت شده‌ پیروی کنند. هر تریک توسط بالاترین حکم موجود در آن برنده می‌شود،. اگر هیچ حکمی بازی نشده‌ باشد تریک توسط بالاترین کارت از خال هدایت شده‌ برنده می‌شود. برنده تریک هدایت‌گر تریک بعدی خواهد بود. هر تیم تریک‌هایی را که به دست آورده‌ است به صورت یک انباشت نگهداری می‌کند.

علاوه بر الزام به پیروی از خال هدایت شده‌ در صورت امکان، دو محدودیت دیگر نیز در روند بازی وجود دارد:

1. اگر کارتی که در حال حاضر برنده تریک است توسط رقیب بازی شده‌ باشد، در صورت امکان باید این کارت را شکست دهید (مشروط بر الزام پیروی از آن).
2. هنگامیکه قادر به پیروی از خال نیستید، مجاز نیستید یک هفت (مالیا) از یک خال غیرحکم را در صورت هدایت نشدن خالش به تریک دور بیندازید.

بنابراین موارد احتمالی هنگام بازی در تریک به شرح زیر است:

1. اگر هم تیمی شما برنده‌ این تریک است، باید هر کارتی از خال هدایت شده‌ را بازی کنید. در صورت عدم توانایی می‌توانید هر کارتی که می‌خواهید، به جز هفت از خال غیر حکم (و خال هدایت شده‌) را بازی کنید.
2. اگر رقیب شما با یک کارت از خال هدایت شده‌ برنده تریک است:
3. اگر می‌توانید یک کارت بالاتر از خال هدایت شده‌ را بازی کنید، باید این کار را انجام دهید.
4. اگر در خال هدایت شده‌ کارت بالاتری ندارید، می‌توانید هر کدام از کارت‌های پایین‌تر آن خال را بازی کنید.
5. اگر هیچ کارتی از خال هدایت شده‌ ندارید، در صورت داشتن حکم باید آن را بازی کنید.
6. اگر هیچ کارتی از خال هدایت شده‌ و هیچ حکمی ندارید، می‌توانید با هر کارتی به جز هفت، بازی کنید.
7. اگر یک خال غیر حکم به بازی هدایت شود و رقیب شما در حال حاضر با حکم برنده تریک باشد:
8. اگر هر کارتی از خال دارید، باید یکی از آن کارت‌ها را بازی کنید (لزومی به بازی با یک کارت بالاتر نیست).
9. اگر هیچ کارتی از خال هدایت شده‌ ندارید، اگر می‌توانید باید یک حکم بالاتر از برنده فعلی تریک بازی کنید.
10. اگر هیچ کارتی از خال هدایت شده‌ و هیچ کارت حکمی برای شکست دادن‌ حکم فعلی ندارید، می‌توانید هر کارتی به جز هفت خال غیر حکم را بازی کنید (در این مورد هم مجبور نیستید حکم پایین بازی کنید).

توجه داشته باشید که هدایت هفت (به عنوان اولین کارت به تریک) همواره مجاز است، حتی اگر آن خال پیش از این بازی نشده باشد.

همچنین توجه داشته باشید که اگر بازیکنی کارتی از یک خال غیر حکم (مثلاً گشنیز) را بر روی کارت هدایت شده‌ از خال دیگر بازی کند، مجاز به دور انداختن هفت گشنیز در ادامه نخواهید بود. این تنها پس از هدایت گشنیز به تریک مجاز است.

نکته مبهم:  اگرچه بسیار بعید است اما ممکن است به موقعیتی برسید که در آن چاره‌ای جز دور انداختن هفت خال غیر حکم نداشته باشید. به عنوان مثال، اگر تنها کارت‌هایی که دارید هفت غیر حکم هستند، مجبور به دورانداختن یکی از آن‌ها خواهید شد.

امتیازدهی

وقتی تمام ده تریک بازی شد، هر تیم ارزش کارت‌هایی که برنده شده‌ است، به اضافه یک امتیاز برای هر تریکی که به دست آورده‌ است را برای خود محاسبه می‌کند. جمع امتیاز هر دو تیم همیشه باید به 70 برسد. تیمی که بیش از 35 امتیاز داشته باشد اختلاف کل امتیاز خود از 35 را کسب کرده و تیم دیگر هیچ امتیازی کسب نمی‌کند. اگر هر دو طرف 35 امتیاز داشته باشند، هیچ تیمی امتیاز نخواهد گرفت.

مثال: کارت‌های شمال و جنوب به اضافه تریک‌ها در مجموع 43 و شرق و غرب 27. شمال و جنوب برای دست 8 امتیاز می‌گیرند. این در حالیست که شرق و غرب هیچ امتیازی نخواهند گرفت.

مجموع امتیاز هر تیم در یک برگه امتیازهی ثبت می‌شود. اولین تیمی که به مجموع امتیاز 35 یا بیشتر دست یابد، برنده بازی خواهد بود.

پیش از این در بخش “تقسیم کارت” ذکر شد که اگر آخرین کارت دیلر که برای نشان دادن‌ خال حکم رو می‌شود یک سرباز یا بالاتر باشد، تیم دیلر بلافاصله این تعداد امتیاز را به دست می‌آورد. این امتیاز به مجموع امتیاز کارت اضافه می‌شود. در صورتی که این پاداش برای برنده شدن یک تیم در بازی کافی باشد، یک استثنا رخ می‌دهد. در این مورد پاداش بلافاصله محاسبه نمی‌شود. کارت‌ها باید در ابتدا بازی شده‌ و دست امتیازدهی شود. تنها پس از این روند، اگر امتیازهای کسب شده‌ در بازی برای برد هر یک از تیم‌ها کافی نباشد، پاداش اضافه شده‌ و به تیم دیلر اجازه برد داده‌ می‌شود.

مثال: امتیاز هر تیم 33 است. آخرین کارت دیلر شاه است. 3 امتیاز این کارت تیم دیلر را به 36 امتیاز می‌رساند که برای برد کافیست. بدین ترتیب در ابتدا باید ورق‌ها بازی شوند. غیردیلر در این بازی 37 می‌گیرد که دارای امتیاز 2 است. با افزوده شدن این 2 امتیاز این تیم با 35 امتیاز برنده بازی خواهد شد و پاداش تیم دیلر بی فایده محسوب می‌شود. اگر رقبا تنها 36 امتیاز در بازی گرفته‌ بودند، مجموع امتیاز آن‌ها پس از اضافه کردن‌ یک امتیاز، 4 خواهد بود. در این روند تیم دیلر پاداش 3 امتیازی خود برای شاه را گرفته و برنده می‌شود.

دو نوع برد خاص در بازی وجود دارد:

• اگر یک تیم در هر 10 تریک برنده شود، در اصطلاح به آن کاپوتی یا کاپوتین گفته می‌شود. از آنجایی که این تیم تمام 70 امتیاز را دارد، 35 امتیاز برایش محاسبه شده و کل بازی را در یک تقسیم کارت برنده می‌شوند.
• اگر یک تیم به مجموع امتیاز 35 (در چند دست) برسد، در حالی که رقبا هنوز صفر امتیاز دارند، در اصطلاح از واژه زاپاتو (به معنای کفش) استفاده می‌شود.

به نظر می‌رسد که هیچ پاداش اضافی برای کاپوتی یا زاپاتو وجود ندارد. این‌ها صرفا عناوینی برای توصیف این روش‌های شگفت انگیز در روند برد هستند.

عادات و بی‌نظمی‌ها

اگر در روند تقسیم کارت بی نظمی رخ بدهد، مثلاً دیلر فراموش کند که کارت‌‌ها را کات کرده یا آن‌ها را به تعداد اشتباه تقسیم کند، یا این که کارتی غیر از آخرین کارت را به صورت رو به بالا برگرداند، تقسیم کارت متوقف می‌شود. کارت‌ها جمع‌آوری می‌شوند و نوبت دیل به بازیکن بعدی می‌رسد.

مجازات چنین بی‌نظمی‌های در بازی، باخت است. بی‌نظمی‌ها عبارتند از:

• بازی کردن یک کارت خارج از نوبت
• پیروی نکردن از خال در صورت امکان
• ناکامی در شکست دادن کارت حکم رقیب در صورت امکان
• دور انداختن هفت از خال غیرحکمی که به تریک هدایت نشده است

واژه مربوط به وقوع چنین اشتباهی رنگار (renegar) است.

به نقل از یکی از خبرنگاران برای جریمه شده، تیم رقیب باید بازی نادرست را به چالش بکشد. تریک‌ها برای اثبات اینکه آیا بی‌نظمی ادعا شده واقعاً رخ داده است، بررسی می‌شوند. اگر بی نظمی وجود نداشته باشد، تیمی‌ که چالش نادرست را مطرح کرده است، بازی را می‌بازد. با این حال این قانون چندان جذاب نیست. به نظر می‌رسد چنین روندی انگیزه‌ای برای تیم بازنده خواهد بود تا عمداً کارت‌های اشتباه بازی کند؛ به این امید که رقبا جرات به چالش کشیدن را پیدا نکنند.

برخی عادات سختگیرانه‌ای را در بازی لحاظ می‌کنند. بدین ترتیب هیچکس به جز دیلر نمی‌تواند در حین تقسیم کارت و تا زمان تکمیل آن کارت‌ها را لمس کند. علاوه بر این از آن لحظه تا پایان بازی هیچ کسی نمی‌تواند صحبت کند. جریمه تخلف، باخت در بازی خواهد بود.

انواع

در برخی نسخه‌ها در شروع بازی یک بازیکن کارت‌ها را بر زده و دو کارت را به صورت رو به پایین قرار می‌دهد. یکی از اعضای تیم مقابل یکی از این کارت‌ها را انتخاب می‌کند. اگر کارت بالاتر را انتخاب کند، 5 امتیاز کسب کرده و “مانو” را می‌گیرد. مانو (mano) به معنای حق هدایت در اولین تریک در اولین تقسیم کارت است. این فرآیند به “البور (albur) معروف است. بازنده‌های البور دست اول را تقسیم کارت خواهند کرد. 5 امتیاز حاصل از برد، مزیت دیلر در تبدیل یک کارت به حکم و احتمالاً کسب پاداش برای آن را جبران می‌کند.

در یک نسخه غیرمعمول شخصی که کارت‌ها را کات می‌کند این گزینه را در اختیار دارد که به جای کات کردن، تنها بر روی دک ضربه بزند. این امر مستلزم این است که دیلر ده کارت را به طور همزمان به هر بازیکن بدهد. اگر بازیکنی که کات می‌کند ببیند (یا مشکوک باشد) که کارت پایین دک کارت امتیازی نیست، می‌تواند از این گزینه استفاده کند. آن‌ها ترجیح می‌دهند این کارت به عنوان حکم رو شده و از خطر گرفتن پاداش توسط دیلر بکاهند.

در برخی از نسخه‌ها بازیکنی که هفت کارت یا بیشتر از یک خال دارد می‌تواند به هم تیمی‌اش پیشنهاد رها کردن دست را بدهد. در صورت موافقت هم تیمی، کارت‌ها ریخته شده و تقسیم کارت جدیدی صورت می‌گیرد.

برخی از بازیکنان منع دور انداختن کارت 7 از خال هدایت شده را رعایت نمی‌کنند.

مالیا به طور سنتی در خلاف جهت عقربه‌های ساعت بازی می‌شود. در مکزیک هنوز هم بازی به همین ترتیب است. با این حال، بازی به ایالات متحده آمریکا نیز وارد شده است. در این کشور اغلب بازی‌های کارتی در جهت عقربه‌های ساعت انجام می‌شوند. به نقل از برخی از بازیکنان آمریکایی، مالیا در این کشور در جهت عقربه‌های ساعت انجام می‌شود. در این حالت بازیکن سمت راست دیلر کارت‌ها را کات کرده و بازیکن سمت چپ دیلر هدایت‌گر اولین تریک خواهد بود.

مانیا (یا مالیا) در اسپانیا

در اسپانیا مانیا با 48 کارت اسپانیایی (شامل هشت و نه در هر خال) بازی می‌شود. بالاترین کارت به جای 7، 9 است. کارت‌ها از بالا به پایین به این صورت رتبه بندی می‌شوند 9-1-12-11-10-8-7-6-5-4-3-2. 9 (مانیا) 5 امتیاز، آس (1) 4 امتیاز، شاه (12) 3 امتیاز، اسب (11) 2 امتیاز و سرباز (سوتا) (10) دارای 1 امتیاز است. به هر بازیکن 12 کارت داده می‌شود؛ بنابراین 12 تریک در بازی وجود خواهد داشت. این روند تعداد کل امتیازات موجود در یک تقسیم کارت را به 72 می‌رساند. تیم برنده اختلاف امتیاز خود از 36 را دریافت می‌کند. امتیاز هدف برای برنده شدن در کل بازی 40 است.

قانون مکزیکی “بازی با مانیای غیرحکم پیش از هدایت خال آن”، در نسخه اسپانیایی کاربرد ندارد. اگر قادر به پیروی از خال نیستید، و یا شریک شما برنده تریک است، یا این که رقیب شما با کارتی که نمی‌توانید آن را شکست دهید در حال برنده شدن است، می‌توانید هر کارتی از جمله 9 را در تریک بازی کنید.

نسخه ماکائویی مانیلا

تونی داکوینو نسخه‌ای از مانیلا را که توسط پدربزرگ و مادربزرگش که اهل ماکائو و از تباری پرتغالی بوده‌اند، آموخته است. به نقل از وی آن‌ها بازی را به شرح زیر انجام می‌دادند:

• 40 کارت از یک بسته استاندارد 52 کارتی در این نسخه استفاده می‌شوند. این کارت‌ها از بالا به پایین به صورت 7-A-K-J-Q-10-9-8-6-5 رتبه بندی می‌شوند. توجه داشته باشید که مانند بسیاری از بازی‌های پرتغالی، سرباز بالاتر از بی بی است؛ بنابراین امتیازات به صورت هفت (مانیلا)‌=5، آس=4، شاه‌=3، سرباز=2 و بی بی=1 هستند. علاوه بر این، چهار کارت دو به همراه 2 حکم در بالا، برای نشان دادن خال حکم استفاده می‌شوند. کارت‌های 3 و 4 هیچ کاربردی ندارند.
• تقسیم کارت و بازی در این نسخه خلاف جهت عقربه‌های ساعت است. هیچ امتیازی برای رو کردن یک کارت حکم دارای امتیاز به عنوان آخرین کارت تقسیم کارت وجود ندارد.
• در این نسخه، مانند نسخه اسپانیایی، هیچ محدودیتی برای بازی با مانیلای غیر حکم (7) از خالی که هدایت نشده است وجود ندارد.
• تیم برنده اختلاف امتیاز بین دو تیم را کسب می‌کند (دقیقاً دو برابر امتیاز در نسخه مکزیکی). کسب 70 امتیاز برای بردن بازی لازم است.